Bybarszcz.edu.pl

jak rozpoznać barszcz Sosnowskiego, rośliny podobne do barszczu Sosnowskiego

Jak odróżnić barszcz zwyczajny od Sosnowskiego? – 7 praktycznych wskazówek

Barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium), fot. I. Sachajdakiewicz.

Czy podejrzana roślina to niebezpieczny barszcz?

Z każdym dniem wakacji spływają do nas kolejne zapytania, czy podejrzane rośliny – widziane przez Internautów w miejscu wypoczynku, albo w drodze nad morze lub w góry – to “te” niebezpieczne barszcze. Wszystkim zgłoszeniom przyglądamy się z uwagą i coraz częściej zdarza nam się uspokajać naszych korespondentów. Nadszedł bowiem czas kwitnienia kolejnego z tych najczęściej mylonych z kaukaskimi barszczami gatunków roślin.

Barszcz Sosnowskiego vs. barszcz zwyczajny

Barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium), fot. I. Sachajdakiewicz.

Barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium), bo tym razem to o nim mowa, jest coraz częściej dostrzegany przez Internautów. Nic w tym dziwnego, rośliny te właśnie teraz kwitną, przez co przykuwają naszą uwagę. Co więcej, występują one powszechnie na terenie całej Polski – można je zauważyć m.in. na poboczach dróg, lub wzdłuż kanałków i rowów melioracyjnych.
Podobnie, jak omawiany przez nas wcześniej arcydzięgiel litwor, barszcz zwyczajny należy do tej samej rodziny (Apiaceae – selerowate, baldaszkowate). W związku z powyższym z barszczem Sosnowskiego i barszczem olbrzymim (a także ze wspomnianym arcydzięglem) łączą je następujące cechy:

• forma kwiatostanu – baldach złożony,
• pierzasto złożone liście,
• łodyga z wyraźnie zaznaczonymi węzłami i dętymi (rurkowatymi – pustymi w środku) międzywęźlami,
• owoce w postaci rozłupni,
• intensywny zapach.

To właśnie przez te podobieństwa poprawne odróżnienie barszczu zwyczajnego od barszczu Sosnowskiego jest dla niektórych problematyczne. Co więcej, barszcz zwyczajny, jako gatunek, charakteryzuje duża zmienność osobnicza. Oznacza to, że wygląd roślin należących pod względem systematycznym do tego samego gatunku może się od siebie znacznie różnić (np. kształtem liści).

Zobacz porównanie kaukaskich barszczy z innymi gatunkami roślin.

Liście barszczu zwyczajnego (Heracleum sphondylium), fot. I. Sachajdakiewicz.

Jak odróżnić barszcz zwyczajny od barszczu Sosnowskiego

Pomimo wielu cech wspólnych dla roślin z rodziny baldaszkowatych, a także zmienności osobniczych samych barszczy zwyczajnych istnieje kilka cech ich wyglądu, które pozwalają na łatwe odróżnienie ich od kaukaskich barszczy. Oto one:

1. masywność
   – barszcz zwyczajny jest dużo drobniejszy w budowie od barszczu Sosnowskiego i barszczu olbrzymiego; zazwyczaj ma wysokość ok. 1-1,5 m, choć w wyjątkowo sprzyjających warunkach może osiągać wysokość przerastającą człowieka, jednak nawet wtedy będzie rośliną dość drobną;
2. rozmiar kwiatostanów
   – w przypadku barszczu zwyczajnego kwiatostany mają średnicę kilku – kilkunastu centymetrów, podczas, gdy baldachy kaukaskich barszczy osiągają rozmiar ∅ 30-80 cm.
3. pora kwitnienia
   – barszcz zwyczajny kwitnie zazwyczaj w lipcu – sierpniu, czyli później niż barszcz Sosnowskiego i barszcz olbrzymi (czerwiec – lipiec); teraz, gdy najczęściej np. na poboczach dróg możemy zauważyć  białe kwiatostany barszczu zwyczajnego, jego krewniaki z Kaukazu w większości przypadków już przekwitły (ich kwiatostany zamieniły się w zielone owocostany);
   

   Zestawienie kaukaskich barszczy z barszczami zwyczajnymi, fot. I. Sachajdakiewicz.

4. rozgałęzienie pędów kwiatowych
   – jeśli podejrzana roślina będzie miała poszczególne, zwieńczone baldachami łodygi ułożone blisko siebie, równolegle, zapewne będzie to właśnie barszcz zwyczajny; w przypadku barszczy kaukaskich kwiatostany odchodzą od głównego pędu na boki, co sprawia, że ich układ przypomina szprychy parasola;
5. łodyga
   – łodyga barszczu zwyczajnego jest bruzdowana, pusta w środku, pokryta szczeciniastymi, sztywnymi włoskami, ale nie ma fioletowawych plamek charakterystycznych dla kaukaskich barszczy; znaczenie ma również średnica jej przekroju – podczas gdy u barszczu Sosnowskiego i barszczu olbrzymiego przy ziemi osiągnie ona rozmiar ok. 10-12 cm, u barszczu zwyczajnego będzie to zaledwie ok. 2-3 cm.
6. rozmiar liści
   – liście barszczu zwyczajnego są (podobnie jak u kaukaskich barszczy) osadzone na długich ogonkach, jednak różni je znacznie przede wszystkim powierzchnia blaszki liściowej: u barszczu Sosnowskiego i olbrzymiego będzie ona zajmowała ok. 1,5 m2, podczas, gdy u barszczu zwyczajnego będzie to zaledwie kilkadziesiąt cm2.
   

   Łodyga barszczu zwyczajnego (Heracleum sphondylium), fot. I. Sachajdakiewicz.

7. kształt i kolor liści– nie bez znaczenia jest także kształt i kolor liści; jeśli na swojej drodze spotkacie roślinę o ciemnozielonych blaszkach liściowych, podzielonych na 3-5 wyraźnie oddzielonych od siebie listków, zapewne będziecie mieć do czynienia właśnie z barszczem zwyczajnym; liście kaukaskich barszczy są trójlistkowe (podział mniej widoczny ze względu na dużą powierzchnię całej blaszki liściowej), w kolorze żywej zieleni.

Pobierz ulotkę, która pomoże Ci rozpoznać omawiane rośliny.

Barszcz zwyczajny a poparzenia

Barszcz zwyczajny jest wykorzystywany w ziołolecznictwie, m.in. za sprawą obecnych w nim furokumaryn (związków odpowiedzialnych za “poparzenia” powodowane m.in. przez kaukskie barszcze).  Ich stężenie jest tu jednak nieznaczne w porównaniu do występującego u barszczu Sosnowskiego, czy olbrzymiego. Gatunek nie stanowi zatem zagrożenia dla życia ludzi, a podrażnienia skóry (o ile powstaną na skutek uszkadzania roślin) nie są zazwyczaj silniejsze niż te wynikające w kontaktu z pokrzywą. Mimo to, osoby szczególnie podatne na alergie nie powinny zrywać barszczy zwyczajnych.

Rodzime kontra obce

Przypominamy, że barszcz zwyczajny jest niewymagającym zwalczania gatunkiem roślin. W przeciwieństwie do kaukaskich barszczy, stanowi rodzimy składnik polskiej flory. Pomimo tego, podobnie jak arcydzięgiel litwor, często pada ofiarą zwalczania, jakim powinny być objęte barszcz Sosnowskiego i barszcz olbrzymi. Odpowiadając na wezwania Internautów, którzy często widzą, że wykaszanie, lub opryski są stosowane wobec nie tych roślin, co trzeba, uczulamy, by wszystkie jednostki (zarówno te państwowe, działające z ramienia urzędów gmin, jak i prywatne, przyjmujące zlecenia zwalczania kaukaskich barszczy) przed rozpoczęciem działań terenowych dokładnie sprawdziły, czy celem podejmowanych przez nich akcji nie jest właśnie barszcz zwyczajny.

Jeśli jeszcze nie potrafisz odróżnić barszczu zwyczajnego od Sosnowskiego, prześlij nam zdjęcie podejrzanej rośliny.
Pomożemy w rozpoznaniu potencjalnego wroga.