BARSZCZ.EDU.PL to zespół ekspertów, którzy od 2001 r. prowadzą badania dotyczące oceny skali inwazji barszczu Sosnowskiego i barszczu olbrzymiego na terenie Polski. Lata doświadczeń w zgłębianiu wiedzy na temat tych niebezpiecznych roślin tak na polu merytorycznym, jak i w praktyce sprawiły, że za cele naszej działalności obraliśmy:
Początki
W 2001 r. zostaliśmy zaproszeni do udziału w Programie EU GIANT ALIEN. Mieliśmy za zadanie przygotować Poland Status Report – przygotowywany dla każdego z krajów UE, omawiający zaawansowanie inwazji kaukaskich barszczy na obszarze Polski oraz stan działań na rzecz kontroli ich populacji. W 2003 r. przeprowadziliśmy pierwsze badania, mające ustalić, gdzie na terenie Polski znajdują się stanowiska kaukaskich barszczy. Wtedy też poprzez rozmowy telefoniczne z przedstawicielami wybranych lokalnych Urzędów Gmin udało nam się ustalić, że na terenie Polski znajduje się 69 stanowisk barszczu Sosnowskiego i barszczu olbrzymiego. Wśród nich przeważały stanowiska średnie (od kilku do kilkudziesięciu osobników). Większość z nich zauważono dopiero w ciągu kilkunastu ostatnich lat. Ponad połowa stanowisk wykazywała tendencje wzrostowe1.
W następnych latach z różnych źródeł (m.in. informacje z internetu, prasy, notki od ekspertów) docierały do nas informacje o kolejnych stanowiskach barszczu. Począwszy od 2006 r. zaczęliśmy tworzyć bazę zgłoszeń o stanowiskach. W jej pierwszej wersji znalazło się ok. 250 potencjalnych stanowisk. Do wstępnej weryfikacji danych w terenie doszło jeszcze w tym samym roku. Badania dowiodły, że wiele ze zgłoszonych stanowisk rzeczywiście istniało.
W latach 2007-2008 przeprowadziliśmy wszystkich zgłoszonych stanowisk, które miały się znajdować w północno-wschodniej i centralnej Polsce (województwa: mazowieckie, podlaskie, warmińsko-mazurskie, kujawsko-pomorskie, pomorskie), a o których mieliśmy wystarczająco dużo informacji, by móc podjąć próbę znalezienia ich w terenie2. Zdecydowana większość z nich została potwierdzona.
Na podstawie tych badań terenowych powstały pierwsze baza i mapa potwierdzonych stanowisk barszczu Sosnowskiego i barszczu olbrzymiego w Polsce, które dziś mają zaawansowaną wirtualną postać. Wciąż aktywnie poszukujemy informacji o lokalizacjach tych roślin na terenie naszego kraju.
Ogólnopolskie działania
W 2011 r. na zlecenie Fundacji „Palący Problem – Heracleum” opracowaliśmy „Inwentaryzację i waloryzację stanowisk barszczu olbrzymiego (Heracleum mantegazzianum s.l.) na terenie gminy Santok”. Było to prawdopodobnie pierwsze tego typu opracowanie, które stało się podstawą do aplikowania o środki na zwalczanie kaukaskich barszczy w kilku lubuskich miejscowościach, a także bazą do przeprowadzenia działań w terenie. Poza działalnością terenową i publikacyjną, z biegiem czasu zaczęliśmy odczuwać coraz silniejszą potrzebę dzielenia się posiadaną wiedzą z innymi. W 2011 r. przy wsparciu Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania w Warszawie powstał serwis internetowy barszcz.edu.pl, który w pierwszej wersji funkcjonował do 2015 r., kiedy to uzyskał nową – obecną postać. Za jego pomocą udostępniamy wiedzę o inwazyjnych kaukaskich barszczach, ale także zbieramy informacje o miejscach występowania barszczu Sosnowskiego i barszczu olbrzymiego w Polsce. Dzięki wielu zgłoszeniom możemy wciąż aktualizować posiadane przez nas bazy i mapy tych niebezpiecznych roślin.
Uzupełnieniem serwisu jest też nasz fanpage w serwisie społecznościowym Facebook (barszcz.edu.pl – BARSZCZ SOSNOWSKIEGO I BARSZCZ OLBRZYMI W POLSCE), za pomocą którego komunikujemy się z Internautami, ostrzegamy ich przed barszczami, a także informujemy ich o tym, czym się aktualnie zajmujemy.
Ogólnopolski Spis Powszechny Barszczu Sosnowskiego i Barszczu Olbrzymiego
W latach 2012-2013 r. w ramach Pracowni Stosowanej Ekologii Roślin WSEiZ we współpracy z Fundacją „Palący Problem – Heracleum” przeprowadziliśmy pierwszą edycję „Ogólnopolskiego Spisu Powszechnego Barszczu Sosnowskiego i Barszczu Olbrzymiego”. Akcja okazała się ogromnym sukcesem, a dzięki niej udało się uzyskać informacje o kolejnych lokalizacjach tych gatunków w Polsce (Raport Końcowy). To utwierdziło nas w przekonaniu, że Spis powinien być cyklicznie powtarzany. Kolejna jego edycja została zaplanowana na 2016 r.…
Współpraca z GDOŚ – Wytyczne do zwalczania kaukaskich barszczy
Jesienią 2014 r. we wskpółpracy z Fundacją Palący Problem – Heracleum wzięliśmy udział w przygotowaniu, zleconych przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, „Wytycznych dotyczących zwalczania barszczu Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) i barszczu Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum) na terenie Polski”3. Opracowanie to jest pierwszym kompleksowym zbiorem informacji o inwazji kaukaskich barszczy w Polsce.
…
Bieżąca działalność
Bieżąca działalność w ramach barszcz.edu.pl skupia się obecnie na zbiorze i przetwarzaniu informacji o tym, gdzie w Polsce występują kaukaskie barszcze. Przeprowadzamy również szkolenia na temat rozpoznawania barszczu Sosnowskiego i barszczu olbrzymiego, a także w zakresie opracowania strategii walki z inwazją. Na bieżąco organizujemy swoje badania naukowe, a także publikujemy.
W ostatnim czasie mieliśmy okazję i przyjemność współpracować z wieloma podmiotami w Polsce, którym służyliśmy wsparciem merytorycznym w kwestii kaukaskich barszczy. Wśród nich znalazły się między innymi: Ministerstwo Cyfryzacji, Urząd Województwa Zachodniopomorskiego, Kampinoski Park Narodowy, Fundacją Palący Problem – Heracleum, Stowarzyszenie Człowiek i Przyroda, a także liczne Powiatowe Centra Zarządzania Kryzysowego oraz Urzędy Gmin zlokalizowane na terenie całego kraju.
…
Jeśli i Ty potrzebujesz naszego wsparcia w postaci: szkoleń, opracowań eksperckich (inwentaryzacji, strategii zwalczania barszczu stc.), bądź doradztwa, napisz do nas na adres: serwis@barszcz.edu.pl.
1 Rozwadowska 2003, 2 Sachajdakiewicz 2008, 3 Sachajdakiewicz i Mędrzycki 2014